1. Lao động ngành du lịch – lựa chọn an toàn trong kỷ nguyên AI

Trước sự thay đổi nhanh chóng này, nhiều ngành nghề đang chứng kiến sự sụt giảm về nhu cầu lao động truyền thống, kéo theo những thách thức không nhỏ trong việc định hướng nghề nghiệp. Vậy, ngành nào sẽ vẫn giữ được sự ổn định, bền vững và mở ra cơ hội phát triển cho người lao động trong tương lai?

TS Võ Hữu Hoà – Trưởng khoa du lịch, Đại học Đông Á

Bài viết này sẽ tập trung phân tích và làm rõ lý do vì sao ngành du lịch – một ngành nghề đặc thù gắn liền với yếu tố con người và trải nghiệm – được đánh giá là ít chịu tác động của AI, đồng thời khuyến khích các bạn học sinh phổ thông cân nhắc lựa chọn ngành này khi bước vào đại học. Với tiềm năng phát triển bền vững, ngành du lịch không chỉ mang lại cơ hội việc làm ổn định mà còn góp phần phát huy kỹ năng mềm và sáng tạo – những yếu tố mà AI khó có thể thay thế hoàn toàn.

2. Thực trạng tác động của AI lên thị trường lao động hiện nay

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đã làm thay đổi căn bản cấu trúc thị trường lao động toàn cầu. Theo báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF, 2023), trong vòng một thập kỷ tới, khoảng 85 triệu việc làm truyền thống sẽ biến mất do tự động hóa và AI, trong khi 97 triệu việc làm mới sẽ được tạo ra — yêu cầu trình độ kỹ năng cao và chuyên môn đa dạng hơn. Tuy nhiên, sự chuyển dịch này không đồng đều giữa các ngành nghề và khu vực địa lý, tạo ra những thách thức lớn về đào tạo và chuyển đổi nghề nghiệp.

Ngành sản xuất được xem là lĩnh vực chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, khi robot và hệ thống tự động thay thế các công đoạn lặp lại như lắp ráp, kiểm tra chất lượng và vận chuyển hàng hóa (ILO, 2023). Tương tự, các công việc thủ công và hành chính có tính chất lặp đi lặp lại như nhập liệu, xử lý hồ sơ, và các dịch vụ khách hàng cơ bản cũng bị AI và phần mềm tự động hóa thay thế ngày càng nhiều. Ngân hàng thế giới (World Bank, 2024) cảnh báo rằng việc áp dụng rộng rãi công nghệ AI có thể khiến đến 40% lực lượng lao động trong các ngành dịch vụ truyền thống đối mặt với nguy cơ thất nghiệp hoặc phải đào tạo lại.

Sinh viên Khoa Du lịch ĐH Đông Á tham quan doanh nghiệp lữ hành

Bên cạnh những tác động tiêu cực, nhiều chuyên gia cũng ghi nhận AI mở ra cơ hội phát triển các công việc mới, đặc biệt là những lĩnh vực đòi hỏi kỹ năng sáng tạo, tư duy phê phán và giao tiếp con người. Tuy vậy, theo khảo sát của Viện Nghiên cứu Thị trường Lao động Việt Nam (Vietnam Labor Market Institute, 2024), 62% học sinh phổ thông lo ngại rằng ngành nghề họ dự định theo học sẽ sớm lỗi thời hoặc bị thay thế bởi công nghệ AI trong tương lai gần. Điều này thể hiện rõ tâm lý băn khoăn, lo lắng của thế hệ trẻ khi đứng trước cánh cửa lựa chọn ngành nghề trong bối cảnh chuyển đổi số nhanh chóng.

Những con số và đánh giá trên cho thấy rõ một thực tế: sự thay đổi do AI mang lại là tất yếu và sâu rộng, nhưng không phải ngành nghề nào cũng chịu tác động như nhau. Việc hiểu rõ tính chất, ưu thế của từng ngành nghề sẽ giúp các bạn trẻ đưa ra quyết định sáng suốt hơn cho tương lai nghề nghiệp.

3. Ngành du lịch và đặc điểm của lao động ngành này

Ngành du lịch là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO, 2023), ngành này tạo ra hơn 10% tổng GDP toàn cầu và chiếm khoảng 11% tổng lao động trên thế giới. Ở Việt Nam, ngành du lịch không chỉ đóng góp lớn vào GDP mà còn là nguồn việc làm đa dạng cho hàng triệu người lao động trên khắp cả nước.

Các nghề phổ biến trong ngành du lịch rất đa dạng, bao gồm hướng dẫn viên du lịch, nhân viên lễ tân khách sạn, nhân viên dịch vụ nhà hàng, quản lý sự kiện, nhân viên lữ hành, tổ chức tour, và các công việc liên quan đến tiếp thị, truyền thông du lịch. Mỗi vị trí đều đòi hỏi sự kết hợp giữa kỹ năng chuyên môn và kỹ năng giao tiếp hiệu quả để phục vụ nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Sinh viên Khoa Du lịch ĐH Đông Á tham quan doanh nghiệp

Trong bối cảnh ngành du lịch phát triển, kỹ năng mềm trở thành yếu tố then chốt để thành công. Những kỹ năng được đánh giá cao gồm kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xã hội, sự linh hoạt trong xử lý tình huống và đặc biệt là khả năng tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa, mang lại sự hài lòng và ấn tượng tốt đẹp cho khách du lịch. Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu Du lịch Việt Nam (VITM, 2024), các kỹ năng này là điều mà máy móc và công nghệ hiện tại chưa thể thay thế được.

Tính chất công việc trong ngành du lịch chủ yếu dựa trên sự tương tác trực tiếp giữa người với người. Đây là lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo trong cách thức phục vụ và truyền tải những giá trị văn hóa, lịch sử đặc trưng đến du khách. Bên cạnh đó, cảm xúc và sự thấu hiểu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các mối quan hệ bền vững với khách hàng. Chính yếu tố “con người” này giúp ngành du lịch có sức sống bền lâu và ít chịu tác động tiêu cực từ sự phát triển của trí tuệ nhân tạo.

4. Vì sao ngành du lịch ít chịu tác động của AI?

Mặc dù AI và tự động hóa đang làm thay đổi sâu sắc nhiều ngành nghề, ngành du lịch vẫn được đánh giá là ít chịu tác động nhất bởi những tiến bộ này. Nguyên nhân chính nằm ở đặc thù công việc đòi hỏi sự tương tác trực tiếp và trải nghiệm cá nhân – những yếu tố mà công nghệ hiện tại chưa thể sao chép hay thay thế hoàn toàn.

AI có thể xử lý tốt những nhiệm vụ lặp lại, dựa trên dữ liệu và quy trình cố định, nhưng lại gặp khó khăn khi ứng xử với các tình huống phức tạp, đa dạng và giàu cảm xúc, vốn là đặc trưng của ngành du lịch. Theo nghiên cứu của Đại học Oxford (2023), các công việc yêu cầu kỹ năng giao tiếp xã hội, khả năng thấu hiểu cảm xúc và xử lý tình huống linh hoạt như hướng dẫn viên du lịch, nhân viên lễ tân hay nhân viên dịch vụ khách sạn khó có thể bị thay thế hoàn toàn bởi máy móc.

Sinh viên Khoa Du lịch ĐH Đông Á tham gia cuộc thi đầu bếp Đà Nẵng Food Tour 2025

Yếu tố “con người” trong ngành du lịch không chỉ là sự thân thiện mà còn là khả năng thấu hiểu tâm lý khách hàng, tạo dựng mối quan hệ, và xử lý những tình huống bất ngờ một cách khéo léo và tinh tế. Ví dụ, hướng dẫn viên du lịch không chỉ truyền đạt thông tin mà còn giúp khách trải nghiệm sâu sắc hơn về văn hóa, lịch sử địa phương, từ đó tạo ra những kỷ niệm khó quên. Nhân viên khách sạn cần phản ứng nhanh chóng và linh hoạt trước các yêu cầu hay sự cố phát sinh, điều mà AI chưa thể làm trọn vẹn.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận vai trò hỗ trợ tích cực của AI trong ngành du lịch. Chatbot và trợ lý ảo ngày càng được sử dụng phổ biến để trả lời các câu hỏi cơ bản, hỗ trợ đặt phòng, cung cấp thông tin nhanh chóng 24/7. Các ứng dụng đặt phòng trực tuyến sử dụng AI để tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và quản lý lịch trình hiệu quả hơn. Nhưng những công nghệ này vẫn là công cụ hỗ trợ, không thể thay thế hoàn toàn con người trong các tương tác có chiều sâu và mang tính cá nhân hóa cao.

Như vậy, chính sự phối hợp giữa con người và công nghệ sẽ là xu hướng phát triển bền vững của ngành du lịch trong kỷ nguyên AI, vừa tận dụng được thế mạnh của công nghệ vừa phát huy tối đa giá trị của yếu tố con người.

5. Cơ hội phát triển nghề nghiệp và tương lai ngành du lịch trong kỷ nguyên AI

Trong bối cảnh công nghệ AI đang thay đổi cách thức vận hành của nhiều ngành nghề, ngành du lịch vẫn mở ra nhiều cơ hội việc làm đa dạng, không chỉ ở trong nước mà còn trên thị trường quốc tế. Theo Báo cáo Toàn cảnh Du lịch Thế giới của UNWTO (2024), ngành du lịch tiếp tục duy trì vai trò quan trọng trong tạo ra hàng triệu việc làm, đặc biệt trong các lĩnh vực hướng dẫn viên, quản lý khách sạn, tổ chức sự kiện, và marketing du lịch.

Một điểm đáng chú ý là ngành du lịch tạo điều kiện thuận lợi để người lao động phát triển kỹ năng mềm quan trọng như giao tiếp, giải quyết vấn đề, quản lý thời gian và khả năng làm việc nhóm. Đồng thời, sự kết hợp giữa kỹ năng công nghệ và kỹ năng con người đang trở thành xu hướng tất yếu. Ví dụ, việc sử dụng các phần mềm quản lý đặt phòng, hệ thống CRM (quản lý quan hệ khách hàng), và các nền tảng số hóa trải nghiệm khách hàng đòi hỏi người lao động phải liên tục cập nhật và làm chủ công nghệ.

Ngành du lịch còn đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế địa phương và bảo tồn văn hóa thông qua việc thúc đẩy giao lưu văn hóa, quảng bá các giá trị bản địa và tạo thêm nguồn thu cho cộng đồng. Theo nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Du lịch Việt Nam (2023), phát triển du lịch bền vững giúp tăng cường sự gắn kết xã hội và nâng cao nhận thức về bảo tồn di sản.

Để tận dụng tối đa cơ hội trong kỷ nguyên AI, các bạn trẻ cần chuẩn bị sẵn sàng học tập và phát triển bản thân không ngừng. Việc nâng cao cả kỹ năng công nghệ lẫn kỹ năng giao tiếp, sáng tạo sẽ giúp người lao động ngành du lịch thích ứng hiệu quả với những yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Đầu tư vào việc học hỏi công nghệ mới, cũng như phát triển khả năng tương tác con người, sẽ là “chìa khóa” mở ra cánh cửa thành công trong ngành nghề đầy tiềm năng này.

6. Kết luận và lời khuyên cho các bạn học sinh

Trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng phát triển, ngành du lịch nổi bật như một lựa chọn nghề nghiệp ổn định và bền vững. Khác với nhiều ngành nghề dễ bị thay thế bởi công nghệ, ngành du lịch vẫn giữ vững vai trò quan trọng nhờ vào yếu tố con người—sự giao tiếp, cảm xúc và khả năng tạo dựng trải nghiệm cá nhân hóa cho khách hàng.

Chương trình đào tạo tại Khoa Du lịch – Đại học Đông Á được thiết kế theo hướng ứng dụng, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành, giúp sinh viên phát triển kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm cần thiết cho nghề nghiệp tương lai. Với đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm và cơ sở vật chất hiện đại, sinh viên có cơ hội thực tập tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước, mở rộng mạng lưới nghề nghiệp và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động. Khoa Du lịch – Đại học Đông Á không chỉ đào tạo kiến thức chuyên môn mà còn chú trọng phát triển kỹ năng mềm như giao tiếp, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm, giúp sinh viên tự tin và linh hoạt trong môi trường làm việc đa dạng.

Lời khuyên dành cho các bạn học sinh trước mùa tuyền sinh mới:

• Nghiên cứu kỹ lưỡng: Tìm hiểu về các ngành nghề, xu hướng phát triển và yêu cầu của thị trường lao động để đưa ra quyết định phù hợp với sở thích và năng lực bản thân.
• Phát triển kỹ năng mềm: Ngoài kiến thức chuyên môn, kỹ năng giao tiếp, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm là yếu tố quan trọng giúp bạn thành công trong nghề nghiệp.
• Chủ động học hỏi và thực hành: Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, thực tập và giao lưu với các chuyên gia trong ngành để tích lũy kinh nghiệm và mở rộng mối quan hệ nghề nghiệp.
• Chọn môi trường học tập phù hợp: Lựa chọn các trường đại học uy tín, có chương trình đào tạo chất lượng và cơ hội thực tập thực tế để phát triển toàn diện.

7. Thông tin tuyển sinh Khoa Du lịch Đại học Đông Á 2025

Tài liệu tham khảo:

1. Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Báo cáo về tương lai việc làm, 2023.
2. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), Báo cáo về tác động của tự động hóa đối với thị trường lao động, 2023.
3. Ngân hàng Thế giới (World Bank), Báo cáo về tương lai việc làm trong kỷ nguyên số, 2024.
4. Viện Nghiên cứu Thị trường Lao động Việt Nam (Vietnam Labor Market Institute), Khảo sát về xu hướng nghề nghiệp của học sinh phổ thông, 2024.
5. Khoa Du lịch – Đại học Đông Á, Thông tin về chương trình đào tạo và cơ hội nghề nghiệp, 2025.